Liberal Arts Education (Giáo dục khai phóng) hiện rất phổ biến ở Mỹ, và các bạn học sinh Việt Nam cũng thường tìm kiếm các cơ hội học tập chương trình cử nhân (đại học) tại Liberal Arts Colleges ở quốc gia này. Thế nhưng, ở Hà Lan cũng có các mô hình Liberal Arts Colleges mà các bạn có thể tham khảo đó, cụ thể như University College Utrecht của Utrecht University, University College Maastricht của Maastricht University, hay là Amserdam University College là sự kết hợp chung giữa Vrije Universiteit Amsterdam và University of Amsterdam.
Ở bài viết này, chúng mình sẽ cùng đọc chia sẻ cụ thể của một cựu sinh viên trường Amsterdam University College về giáo dục khai phóng của trường nhé.
*Nhân đây, chúng mình cũng gửi lời cảm ơn chân thành tới bạn vì đã đồng ý chia sẻ với bạn đọc của Opty Hunting ạ :>.
——————————————————
Chào mọi người,
Mình là một cựu sinh viên trường Amsterdam University College (AUC), một trường Liberal Arts ở Hà Lan. Mình xin phép giới thiệu về khái niệm Liberal Arts cũng như về AUC, hy vọng truyền cảm hứng để có thêm sinh viên Việt Nam theo học ở đây.
Đầu tiên là định nghĩa về Liberal Arts, thường được biết đến với cái tên Nghệ Thuật Tự Do. Cách dịch này quá sát nghĩa nên nhiều người nghĩ ngô nghê nó giống như là một ngành học các môn nhảy múa nhạc hoạ vẽ vời tự do. Sự thật không phải vậy.
Liberal ~ Unchained: tự do, không bị xiềng xích vào một khuôn định sẵn. Nên được hiểu theo nghĩa là “Khai Phóng”.
Art ~ Knowledge: “nghệ”, hiểu theo hướng “nghệ nhân”, tức là những người có kiến thức uyên sâu. Tương tự như các từ Kennis, Kunde, Kunsten, Kunnen, Knowledge, Can trong tiếng Anh, Đức, Hà Lan đều có chung nguồn gốc.
Người học ở đây không phải học một nghề nào đó để tốt nghiệp ra làm thợ thuyền theo kiểu tradeschool hay skilled trade, mà học “cách tư duy, cách phân tích, cách sống”. Giáo viên không phải là người dạy (teacher) nữa mà là người hướng dẫn (instructor hoặc mentor). Liberal Arts chuẩn bị hành trang để tiếp cận mọi chủ đề rộng rãi từ nhân văn, khoa học xã hội, nghệ thuật và khoa học – kết hợp với nghiên cứu sâu về một chuyên ngành.
Liberal Arts có nguồn gốc từ Châu Âu, nhưng lại rất thành công tại Mỹ. Các trường Liberal Arts ở Mỹ nổi tiếng như Amherst, Williams, Swarthmore, Wellesley, Harvey Mudd có tiêu chuẩn nhập học rất khắt khe và thường cung cấp các cơ hội học tập trải nghiệm mà các chương trình thuần tuý khác không thể làm được. Sau khi tốt nghiệp, sinh viên có thể áp dụng những kỹ năng học được trong lớp học để ứng dụng vào một nền kinh tế toàn cầu đang thay đổi nhanh chóng. Rất nhiều CEOs của các tập đoàn lớn là những người theo chương trình này.
Liberal Arts chỉ mới bắt đầu quay trở lại Châu Âu trong những năm gần đây, và Hà Lan là một trong những quốc gia đi đầu với rất nhiều trường Liberal Arts. Đa phần các trường này đều là Honor College giới hạn số lượng sinh viên đầu vào, và có quá trình tuyển chọn riêng với các yêu tuyển sinh còn cao hơn so với các đại học nghiên cứu ở Hà Lan. AUC là chương trình phối hợp giữa UvA và VU, vì vậy khi tốt nghiệp bạn sẽ được trao bằng kép từ cả 2 trường này. Tuy nhiên bằng tốt nghiệp chỉ ghi chung là Bachelor of Science/Social Science/Humanity chứ không ghi cụ thể như Bachelor of Psycholog/Mathematics/Biology vân vân và mây mây.
Chương trình năm đầu tiên bao gồm các môn bắt buộc như Toán, Logic, Academic Writing, Big Questions, Ngoại Ngữ làm nền tảng cho 2 năm sau. Tính chất liên ngành giúp sinh viên có trình độ tư duy tốt, ít ngụy biện, góc nhìn rộng để ít suy nghĩ hẹp hòi narrow-minded. Bạn có thể dễ dàng gặp một người thảo luận vấn đề Vật Lý từ góc độ Triết Học, hoặc kết hợp Sinh Học Phân Tử và Đạo Đức Y Khoa. Năm thứ 2 bao gồm các môn học nâng cao theo major đã chọn (Science/Social Science/Humanity) và có thể bao gồm 1 học kỳ trao đổi tại các trường đại học khác trên thế giới. Năm thứ 3 là năm dành để học chuyên sâu và làm khoá luận nghiên cứu Capstone. Một điểm đặc biệt là sinh viên sẽ ở trong ký túc xá (dorm) gần trường trong suốt 3 năm, tạo điều kiện để tham gia các sinh hoạt ngoại khoá và xây dựng các mối quan hệ. Sinh viên quốc tế ở AUC rất nhiều, và bạn sẽ phải tập hoà nhập mình vào môi trường quốc tế, không có kiểu co cụm người Việt chỉ chơi với người Việt. Tỷ lệ giáo viên / sinh viên cao cũng giúp bạn nhận được nhiều sự chú ý và hướng dẫn hơn so với các đại học thông thường.
Do tiêu chuẩn cao nên AUC mỗi năm chỉ có 1-2 sinh viên từ Việt Nam nhập học, thậm chí có năm không có sinh viên nào. Và các bạn này đều được nhận học bổng của trường, bao gồm 100% học phí cộng thêm hơn 3000 euros cho sinh hoạt phí. Sau khi tốt nghiệp đa phần là học lên Master hoặc làm việc tại Hà Lan. Mình liệt kê sơ bộ 5 bạn đầu tiên của AUC:
- Khoá 1: Master tại Maastricht & Oxford. Từng công tác cho FAO ở Roma, hiện đang công tác cho WTO ở Geneva.
- Khoá 2: PhD. Hiện đang công tác tại đại học Berkeley.
- Khoá 3: Master tại UvA & VU. Hiện đang công tác cho một công ty tài chính ở The Hague.
- Khoá 4: Master tại VU. Hiện đang làm PhD tại Utrecht.
- Khoá 5: Master tại Thuỵ Sỹ. Hiện đang làm analyst cho một hedge fund ở Anh.
Theo khảo sát gần đây thì tầm 80% sinh viên tốt nghiệp AUC đều học lên thạc sỹ/ tiến sỹ tại các trường lớn của thế giới. Mình biết nhiều sinh viên đã học thành bác sỹ y khoa tại Hà Lan sau khi tốt nghiệp AUC. Điều này sẽ khiến nhiều người nghĩ Liberal Arts là một thứ gì đó vô dụng, gần như là một kiểu học trung học, vì học xong 3 năm vẫn phải học lên tiếp. Điều này có phần đúng, nhưng nó cũng giống như việc đi gieo mầm cây vậy. Có thể hôm nay nó là một việc vô nghĩa, nhưng thành quả tương lai sẽ lớn hơn nhiều so với việc chỉ đào tạo thợ gặt chuyên đi hái quả. Liberal Arts giống như một nền tảng đủ sâu vững giúp bạn sau này có thể vươn cao và xa hơn so với những gì bạn được đào tạo.
AUC nói riêng và Liberal Arts nói chung sẽ đào tạo bạn theo hướng trở thành một người Phục Hưng Renaissance Man như Da Vinci. Tất nhiên không phải ai cũng đủ khả năng hoặc thích hợp, nhưng nếu bạn thích thử thách chính mình thì có thể vào trang web https://www.auc.nl/about-auc/about-auc.html để tìm hiểu. Hy vọng là AUC sẽ có thêm người Việt theo học trong tương lai.
*Nguồn ảnh: website AUC.
